Collage

Op vakantie in Frankrijk. En wat wil ponygekke dochter? Okay, zij haar zin. Maar het kan er wel eens iets anders aan toegaan dan op de manege thuis. Waar de pony op het afgesproken uur gezadeld en wel klaar staat en de jongedame slechts hoeft op te stappen en na het rijden hooguit het bit moet schoonmaken in een emmer water. Wie dat wil is bij Pomponclub, ruitercentrum in het Regionaal Natuurpark van de Causses du Quercy in Zuid-Frankrijk, aan het verkeerde adres. Daar heet 'les' dan ook geen 'les' maar 'séance', wat meer inhoudt dan een uurtje rijden in de bak.

Een séance duurt minimaal anderhalf uur. Die begint op het bureau waar de ruiter een pony kiest in overleg met de anderen. Daarna in de benen! Pony's in wei of park ophalen, borstelen, hoeven verzorgen en ten slotte bit in en zadel erop. Laarzen aan, cap op en op naar de rijbak! Na de les gebeurt alles in omgekeerde volgorde.

Leuk, én leerzaam. De jonge ruiter leert omgaan met de pony's zoals ik het de verzorgsters/ruiters van mijn eigen fjorden heb bijgebracht. Resultaat: zelfstandig handelende meiden bij wie het belang van de pony's op de eerste plaats komt en die zich door niets of niemand uit het veld laten slaan.

Meer weten over Pomponclub? De website is in het Frans maar heeft aparte pagina’s in het Nederlands, Duits en Engels. (Het internetadres is overigens al eerder genoemd in het artikel over Ecologische weide.)

Hoe zwaar mag een ruiter zijn

Op wiens rug kan (klein)kind het beste paardje rijden? Opa is sportief maar oogt weinig sterk; oma is een vief, bezig type maar klaagt soms over pijnlijke knieën; mama is jong, stevig, kerngezond; papa, honderd en twintig kilo schoon aan de haak, heeft platvoeten en op kantoor eelt op zijn billen gekweekt.
Maak uw keuze…
O ja, de ruiter. Een beweeglijke doerak die met een zweep in de knuistjes is geboren.
Nog te weinig gegevens?

Gaat het om een paard of pony lijkt het opeens veel eenvoudiger. Dan nemen we een tabel erbij uit een wetenschappelijk onderzoek. Een zeer recente laat een paard vijfentwintig tot dertig procent van het eigen gewicht torsen, een andere, van oudere datum, houdt het tussen de twaalf en twintig procent. Welbeschouwd zegt dat zo veel als niets.
Er zijn tal van factoren die bepalen hoe zwaar een ruiter mag zijn. Denk aan ras, leeftijd, bouw en conditie, eventueel opgelopen blessures en niet te vergeten: of er een ruiter op zit, een bonkende houten pop of een zak zout.
Wordt er recreatief mee gewandeld, gesprongen, gecrost of gedressuurd? Heeft de ruiter een onafhankelijke zit en gaat die soepel mee in de beweging van het paard? Over het algemeen geldt: hoe zwaarder hoe trager.

Kijk ik naar mijn oudste fjord (25), een kwieke oude dame die tegen een stootje kan en nog lang niet levensmoe is, zeg ik: Meidje, dat doe ik je niet meer aan. Jij bent met pensioen. Jij mag nog wandelen met een vedergewicht op je invallende rug.
De jongste fjord (7), fors van bouw, levenslustig, goed getraind door ponymeidje en haar hulpje, kan mijn 80 kilo plus zadel met gemak aan. Vraag is of ik haar aan kan en niet bij een vrolijke bokkensprong in het zand bijt. De jaren tellen en zittend voor de computer onderhoud je geen conditie.
Een geoefend oog ziet wat paard en ruiter aan kunnen en wat niet. Dat leer je niet uit een boekje of een laboratoriumonderzoek, dat leer je in de praktijk. Onder begeleiding van een ervaren paardenman of –vrouw hoeft dat niet ten koste te gaan van het dier.

Diefstal

Je komt bij de wei, pony verdwenen. Je gelooft je ogen niet, maar het is zo. Uitgebroken? Gestolen?
Het laatste komt helaas nogal eens voor. In het Wilde Westen, zo willen de romantische films ons doen geloven, werd korte metten gemaakt met een paardendief. In ons beschaafde landje gaat het er anno heden zo aan toe: "Politie vindt dat je je druk staat te maken om een sappige worst en een malse steak. Dat was wat de politie die met de diefstal van mijn pony belast was me letterlijk zei." Citaat uit een reactie op paardenforum Bokt naar aanleiding van de diefstal in mei 2005 van twee Tinkers uit een wei in het Brabantse Heeze.

Eigenaresse Jolanda Walraven, die een soortgelijke ervaring had, liet het er echter niet bij zitten. Samen met andere gedupeerden richtte zij de groep 'gestolenpaarden.nl' en ging die nijver op zoek. Na anderhalf jaar werd het dier gevonden in Luxemburg. De nieuwe 'eigenaresse' had de pony te goeder trouw via bemiddeling van haar stalbaas gekocht. Door een foto op een website kwam die er enkele maanden later achter dat de inmiddels tot Dundee omgedoopte pony de gestolen Swieber uit Maarheze was en nam contact op.

Ophalen en terug naar huis, zou je denken. Maar zo werkt het niet. De pony was van handelaar naar handelaar gegaan en na voldoende wisselingen van eigenaar kan de oorspronkelijke eigenaar naar zijn bezit fluiten. Dit kan althans worden opgemaakt uit diverse reacties op het paardenforum. Gechipt, ja. Maar dat is geen bewijs van eigendom. En dan nog.
"Wat ik zo gehoord heb, is de derde koper 'gewoon' koper, of het paard nu gestolen is of niet.”
“Een andere bokker moest een tijdje geleden haar gestolen fjord weer terug kopen. Was het dier net een week weg!"
"In principe is het zo dat als de huidige 'eigenaren' een paard kopen in gerechtvaardigd vertrouwen, dus als ze niet hadden moeten twijfelen aan het eigendomsrecht van de verkoper, zij het volledige eigendomsrecht krijgen."

Zit er iets fout in het rechtssysteem, of lijkt dat maar zo?

Hoe reageerde de nieuwe eigenaar? Jolanda: "Zij begrijpen heel goed dat ik hem terug wil, maar ze zeiden ook dat ze hem niet af willen geven."
En daarop is de nieuwe eigenaar tenslotte na een jaar teruggekomen.
19 februari 2008: “De dame waar hij bij is kan niet leven met de gedachte dat hij bij ons hoort. Hoe of wat meer weet ik nog niet, alleen dat ik hem mag gaan halen met officiële toestemming van de politie. Ben nu helemaal overdonderd en super blij.”
Eind goed al goed en een aansporing voor andere gedupeerden niet bij de pakken te gaan neerzitten.

Op mijn weblogs heb ik er in de loop van de tijd verscheidene keren aandacht besteed aan de affaire Swieber. De laatste drie artikelen zijn op deze pagina geplaatst.

Zadels

Niet alleen paarden en pony's, ook zadels worden met regelmaat gestolen. Zelf beschik ik over twee oude zadels die op de tweedehandsmarkt nauwelijks iets zullen opbrengen. Ze zitten fijn en passen uitstekend op de pony's. Bij een inbraak in mijn stal hebben de dieven, die kennelijk verstand hadden van de marktwaarde, ze laten liggen. Maar niet iedereen is een dergelijk geluk beschoren.
De Federatie van Nederlandse Ruitersportcentra (FNRS) adviseert gestolen zadels te registreren. Dit leidt volgens de organisatie tot het terugvinden van gestolen zadels, maar is met name bedoeld om in samenspraak met onder andere de politie een preventief beleid te bewerkstelligen.
En net als van mijn auto heb ik foto’s van de zadels en hun specifieke kenmerken. Lijkt me nuttig bij het opsporen.

Mok

In het nog jonge 2008 een voorstel uit diervriendelijke hoek: een diploma om een paard te mogen houden. Dit naar aanleiding van recente publicaties over misstanden als gevolg van onkunde. Zou het iets uithalen?
Zo las ik op Bokt een verhaal van een forumlid over een kreupele Fries. Oorzaak: mok. “Ik heb nog nooit zo'n erge mok gezien in heel mijn leven: helemaal naar binnen geslagen, het dier had heel dikke benen.” Dringend advies gegeven de dierenarts erbij te halen maar… “hij staat er nog zo bij”.

In het alweer grijs geworden verleden had ook een van mijn pony’s mok. Ook ik wist niet wat mok was. Althans niet uit eigen ervaring. Kloven in de kootholten als gevolg van…
Ik hield het op smerige (pension)stal waar het dier tijdelijk onderdak was. Een leerzame ervaring, ook voor mijn ponyverzorgster die ik met het wegnemen van de oorzaak en het bestrijden van de kwaal opzadelde.

Een goede hygiëne voorkomt heel wat ziekten. Wat niet wil zeggen dat een paard of pony geen mok kan krijgen. Behalve langdurig staan in poep, pies en modder kan mok ook worden veroorzaakt door hygiënische overdaad: het wegwassen van de beschermende vetlaag. Verder door schimmelinfecties, schurftmijten, zonnebrand al dan niet in combinatie met te weinig beweging ofwel een slechte doorbloeding.
Foto’s en adviezen bij o.a: Bokt Wiki

Vereniging Eigen Paard

“Paarden barbaars behandeld,” kopt De Telegraaf op 25 januari 08.
Verwaarloosde hoeven, eenzame opsluiting of amper een droge ligplek in het weiland. Meer dan tweeduizend keer moest de Landelijke Inspectiedienst Dierenbescherming (LID) vorig jaar in actie komen.
Te veel naïeve mensen volgens een woordvoerder van de Dierenbescherming. Ze hebben er geen benul van hoe ze een paard moeten verzorgen.
Kamerleden reageren nog net niet ‘geschokt’ maar zijn wel bezorgd en geschrokken. Minister doe er wat aan! Meer voorlichting. En meer regels natuurlijk...

In feite is het oud nieuws. In een land waar vierhonderdduizend paarden worden gehouden gaat het allicht al eens mis en daarop wordt al jaren gehamerd. Nieuws is dat er op 22 januari een vereniging is opgericht die (aanstaande) paardeneigenaren een handje wil gaan helpen door praktische adviezen te geven. Lidmaatschap kost € 25 per jaar. En er is een (mooi vormgegeven) website waarop valt te lezen dat de Vereniging Eigen Paard van plan is aandacht te besteden aan:

* Dierenwelzijn en ethiek
* Veiligheid voor ruiter en paard
* Overheidsmaatregelen t.a.v. bouw, milieu, ruimtelijke ordening en bij bedreiging van de volksgezondheid
* Overheidsmaatregelen die beoefening van de paardensport belemmeren dan wel stimuleren
* Subsidiëring recreatieve paardensport
* Vergelijkend warenonderzoek
* Rechtspositie paardenbezitter
* Kwaliteitsonderzoek dienstverleners

Ecologische weide

ecologische paardenwei in Frankrijk

Een poel om uit te drinken, een zandbak om in te rollen, kruiden en veel bloemen in het gras, solitaire bomen of bosjes die beschutting bieden bij extreme weersomstandigheden, geaccidenteerd terrein, een natuurlijke afrastering, ze vormen ingrediënten voor een wei waar een paard weer paard mag zijn. Studente Ivonne Overmars maakt zich er sterk voor. In het kader van haar opleiding Dier- en Veehouderij liep ze stage bij Ecoplan en onderzocht de mogelijkheid om op een diervriendelijke en ecologische (natuurlijke) manier paarden te weiden.

De paardenhouderij is een sterk groeiende sector. Dit levert op het gebied van dierenwelzijn en inrichting van het landschap de nodige problemen op. Wie kent niet de armetierige standplaatsen waar een paard of pony zijn/haar leven in eenzaamheid moet slijten, krakkemikkige bouwsels die als schuilstal of hooiopslag dienen, de met wit lint of wit geverfd hout afgezette ‘gazons’ die het landschap verpesten? Op stal gehouden dieren ontwikkelen afwijkingen die inherent zijn aan gevangenschap.
Er is al vaak en veel over geschreven, maar verandert er ook wat?

”Er ontstaat steeds meer belangstelling om op een meer natuurlijke en diervriendelijke manier paarden te weiden,” zegt Ivonne Overmars die het paardenwereldje afstruinde op zoek naar informatie.
In haar rapportage (juni 2007) geeft ze een beeld van hoe een ‘cultuurweide’ kan worden omgevormd tot een diervriendelijke leefplek die dicht in de buurt komt van de natuurlijke leefomgeving. Ook komen onderwerpen als het gebruik van kunstmest en ontwormingsmiddelen aan de orde en het onderhoud van een natuurlijke omheining. Een apart hoofdstuk is gewijd aan giftige planten, in het bijzonder het Jakobskruiskruid.

De rapportage richt zich met name op de hobbysector. ”Het kan echter," meent Overmars, "ook als voorbeeld dienen voor de (semi-) bedrijfsmatige paardensector en mensen met grond die dit op een ecologische manier willen inrichten.”

De bijgeplaatste foto laat een paardenwei zien van een professionele, drukbeklante rijschool op de ‘Causse’ in Frankrijk. Een poel kun je er niet graven. Drinkwater wordt per tractor aangevoerd in een hier goed zichtbare, verrijdbare container, voor wandelende natuurliefhebbers een onopvallende stip in een vele hectares tellend ‘weitje’. Ecologie avant la lettre.

Bokt Wiki

Waar vind je goede informatie over paarden en paardgerelateerde zaken. Er zijn tal van websites. Zoek (in het Nederlands) bij Google naar 'paarden' en je hebt de keus uit anderhalf miljoen. Deze pagina zal er ook wel ergens tussen staan, evenals al lang niet meer bestaande weblogs van dezelfde auteur.
Een goede informatiebron vind ik zelf het forum van Bokt. Je treft er mensen uit alle disciplines van de paardensport. Hun kennis, aangevuld met eigen ervaringen van forumleden, is waardevol. Een forum eigen, vind je er echter ook een hoop kletspraat. Niets op tegen, maar het maakt het vinden van informatie waarnaar je op zoek bent er niet gemakkelijk op.
Reden voor het Boktteam om naar het voorbeeld van Wikipedia een encyclopedie samen te stellen. Het begin is gemaakt, leden mogen hun bijdragen leveren. Niet iedereen, zoals bij Wikipedia. Om op voorhand het kaf van het koren te scheiden zullen schrijvers moeten zijn toegelaten tot het Wikiteam.
Het internetadres van Bokt Wiki is toegevoegd aan de links in de linkerkolom.

Wat ziet een paard?

Citaat: "Een paard moet zijn neus optillen om recht vooruit te kunnen zien.” Klinkt logisch vanuit mensenoog bezien, maar een paardenoog ziet anders. Vraag: wat ziet een paard? Neuroloog/amazone dr. Alison Harman heeft zich een aantal jaren geleden erin verdiept, het paardenblad Bit herinnert eraan in zijn jongste editie (februari 2007).

Met de neus naar de grond gericht, ziet het dier nauwelijks meer dan zijn eigen voeten. Blind lopen, noemt Harman dat, in dressuurtermen: netjes aan de teugel.
Zelf de neus altijd recht vooruit, breng ik de kin naar de borst. Zie ik meer, minder dan een paard? Zo een uurtje op de hoefslag, en ik kan met verkrampte nek- en schouderspieren naar de fysiotherapeut. Veel oefenen, dan wordt het wel soepeler, maar waarom? Waarom bij paarden? Wie met een diervriendelijk oog naar de paardensport kijkt, stelt zo’n vraag wel vaker.

Heel wat maneges versleten, heb ik pas leren paardrijden toen ik zelf een fjordenpaard kocht. Eigenwijs als ikzelf, maar beide van goede wil, hebben we het samen geklaard. Neus in de wind en laat maar komen wat komt. Onder het zadel, voor de kar, letterlijk noch figuurlijk gehinderd door oogkleppen.
Alison Harman: 'Ik heb liever een paard dat rustig is, gehoorzaam en onderdanig terwijl het in staat is te zien, want dan weet ik dat het echt rustig en gehoorzaam is. Het gedraagt zich niet onderdanig omdat het wel móét; omdat het niet kan zien.'

Meer over het paardenoog op deze website.

MRSA bij paarden

“De ziekenhuisbacterie (MRSA) kan ook gezondheidsproblemen veroorzaken bij paardenhouders,” bericht het Agrarisch Dagblad (9/1/07). “De veterinaire faculteit van de universiteit van Guelph in Canada houdt een grootscheeps onderzoek onder paardenhouders en paarden op de aanwezigheid van de bacterie. Uit de beschikbare gegevens blijkt dat de bacterie onder paarden kan circuleren en dat mensen en paarden elkaar kunnen besmetten.”

Nieuws? Een rondje Google leert dat al jaren bekend is dat MRSA (Methicilline Resistente Staphylococcus aureus) van dieren op mensen en omgekeerd kan worden overgedragen, paarden niet uitgezonderd. Sterker nog: De infectie zou het meest voorkomen bij honden en paarden. De wetenschap doet ook al jaren onderzoek maar is er nog niet achter hoe die bacterie ‘overspringt’.

Probleem met de MRSA-infecties is dat de bacterie moeilijk is te bestrijden omdat die immuun is voor de meeste antibiotica. Omdat die zich goed kan ontwikkelen op plaatsen waar veel antibiotica worden gebruikt, zoals in ziekenhuizen en verpleeghuizen, wordt hij daarom ook wel 'de ziekenhuisbacterie' genoemd.

Aankoopkeuring

Twaalf was ze, en ze leek me een geschikt maatje om samen een paar maanden erop uit te trekken. Betrouwbaar als geen ander, zei de eigenaar en ging tegen de achterbenen van Rianne aanliggen. Een uit de kluiten gewassen fjordenpaard, jarenlang voor de huifkar gelopen, sterk als een beer. Toch maar even een dierenarts er naar laten kijken. Die gaf zijn fiat en de koop was gesloten.
Wat de keuring kostte, ben ik vergeten. Niet het aangename gevoel dat een deskundige mijn eigen indruk bevestigde: een goed perd. Maar het had ook anders kunnen uitpakken.

In de paardenhandel staat eerlijkheid niet altijd bovenaan het lijstje. “Die is negen geweest,” heb ik er eens een handelaar horen zeggen. Dat is mijn oudste fjord ook – vierentwintig nu. In goede conditie, uitstekend geschikt om het gras kort te houden en voldoende fit voor een zondagse wandeling onder een lichte ruiter.
Er zijn vele redenen om een paard te laten keuren. Is het dier gezond, is het geschikt voor het doel waarvoor je het koopt. Aan een sportpaard stel je andere eisen dan aan recreatiepony. In die laatste categorie weet ik er een te koop. Wegens omstandigheden. Gelieve kinderen op veilige afstand te houden en op buitenritten uit de buurt van fietsers. De omvang van de merrie is ronduit imponerend. Is dat misschien de oorzaak van het knakkende geluid in het gewricht in een van de achterbenen?

Ook de paardenspecialisten onder de dierenartsen kunnen geen honderd procent zekerheid verschaffen, maar als aspirant koper ben je er wel bij gebaat als je weet dat er niets mankeert aan hart en vaten, luchtwegen, gebit, ogen, hoeven en dat de benen de ruiter gedurende jaren probleemloos kunnen dragen in draf, stap en galop. Het kost wel een paar centen, zeker als je ook röntgenfoto’s wilt laten maken. Het bespaart je echter wel een hoop ergernis en teleurstelling in het geval de goede koop een miskoop blijkt te zijn.
Persoonlijk kijk ik niet op een paar honderd euro. Vergeleken met wat een paard of pony jaarlijks aan onderhoud kost, vallen aanschafprijs en kosten van keuring al snel in het niet.
Wie het dier wil laten verzekeren doet er overigens goed aan een door de verzekeringsmaatschappijen erkende keuringsarts te nemen.

Vuurwerk

vuurwerk Paarden, honden, katten, ze moeten er niets van hebben. Ik heb ervaring met alle drie diersoorten. De hond sloeg aan bij elke knal, de katten kropen in de verste hoek die er te vinden was, de paarden stonden op scherp.
Huisdieren genieten niet van een knallend Nieuwjaar. Adviezen:

Voor paarden/pony's: Opsluiten in de stal gedurende Oud en Nieuw en ervoor te zorgen dat ze niet in paniek raken en zichzelf of anderen verwonden. Maak de box zo leeg mogelijk en vermijd scherpe voorwerpen; er zijn kalmerende middelen bij de dierenarts verkrijgbaar, die enkele uren lang werken, bespreek de toedieningwijze en dosering met je dierenarts. Laat een lamp in de stal te laten branden: zien ze de flitsen van het vuurwerk minder en bij sommige dieren is een radio op discosterkte een oplossing!

Ieder doet wat het beste is voor zijn dieren. Voor mijn twee fjorden bestaat dat uit niets aparts doen. Jaren achtereen was ik voor twaalven bij de wei en keek toe. Stal open, wei open, ze konden alle kanten uit. Vuurpijlen, zware knallen, ze bleven er koud onder. Dankzij of ondanks mijn aanwezigheid? Ondanks, zo bleek toen ik besloot thuis te blijven en de eigenaar van de wei had gevraagd vanachter zijn raam een wakend oogje in het zeil te houden.
Het geknal kwam overigens niet onverwacht. De pony's werden er jaarlijks op voorbereid. Jeugd op weg van en naar school stak weken voor het 'knalfeest' al stiekem vuurwerk af bij de wei om een van schrik op hol slaand paard te zien. Helaas...
Hoe reageren politiepaarden trouwens op geknal en vuur? En dat zijn geen koudbloeds. Maar zoals gezegd, ieder moet doen wat het beste is voor zijn eigen dieren.

Atypische myopathie

Tussen half oktober en eind november komt de ziekte het meeste voor: atypische myopathie. In deze tijd van het jaar zie je dan ook steeds weer berichten in de pers verschijnen die verontrust melding maken van het opduiken van de dodelijke paardenziekte.
In de voorbije twintig jaar is melding gemaakt van atypische myopathie in onder andere Groot-Brittannië, Zwitserland, Duitsland, en meer recentelijk in België, Frankrijk en Nederlands Limburg. Hoewel de indruk bestaat dat de ziekte zich uitbreidt, is er volgens wetenschappers in de diergeneeskunde geen reden tot extra bezorgdheid.
Dodelijk is de ziekte zeker: 95 procent van de paarden sterft binnen 48 uur.

Atypische myopathie bij paarden is sinds 1939 bekend. Het is een syndroom dat wordt gekenmerkt door massale en ernstige spierafbraak. Het is een acute spierziekte die vooral voorkomt bij paarden die altijd in de wei staan. Vooral jonge dieren zijn er gevoelig voor. Symptomen zijn stijfheid, liggen en niet meer rechtkomen, koliek, maar ook beven en zweten.
Aangeraden wordt de paarden goed in conditie te houden, regelmatig te ontwormen, te vaccineren en uit voorzorg op stal te houden tijdens risicoperiodes (van half oktober tot eind november en van half maart tot half mei).

De ziekte, die alle soorten van paardachtigen kan treffen, is niet besmettelijk.
Vermoed wordt dat de dieren bepaalde toxines hebben binnengekregen afkomstig van paddenstoelen, schimmels of bacteriën. De ziekte, die alle soorten van paardachtigen kan treffen, is niet besmettelijk. Een remedie is er nog niet.

Oorzaak onbekend, luidde het tot voor kort, maar volgens een bericht van 31 januari 2008 op de website van de Koninklijke Nederlandse Maatschappij voor Diergeneeskunde zijn onderzoekers er nu echter in geslaagd de biochemische oorzaak vast te stellen: een verstoring van de vetverbranding, genaamd ‘MADD’ (multiple acyl-CoA dehydrogenase deficiëntie).Door deze ontdekking is het nu mogelijk middels urine- en/of bloedonderzoek met zekerheid de diagnose te stellen en kan gericht gezocht worden naar effectievere behandelingsmethoden.
Verder onderzoek is nodig naar een (schimmel)toxine als mogelijke oorzaak van de verstoorde vetverbranding, met als uiteindelijk doel de preventie van deze spierziekte.

Aankoopkeuring

Vuurwerk

Atypische myopathie

Afrastering wei

Lucht happen

Lesboek Paardenman

Dazenval

Paardenquiz

Poep

Weidebeheer